به گزارش میراث‌آریا، بنابر اعلام سرپرستان هیأت باستان‌شناسی؛ با توجه به اهمیت آموزشی این پروژه برای دانشجویان کارشناسی، تأمین مالی آن توسط دانشگاه مازندران صورت گرفته و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مازندران نیز همکاری‌های لازم را ارائه می‌دهد.

محوطه قلعه‌کش یکی از محوطه‌های شاخص در بخش مرکزی استان مازندران و واقع در شهرستان آمل است.

این محوطه، در شناخت تحولات باستان‌شناسی از عصر مفرغ تا دوره تاریخی (هخامنشی، اشکانی و ساسانی) و حتی دوره اسلامی بسیار حائز اهمیت است. این محوطه پیش‌تر طی سه فصل، از سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ مورد کاوش قرار گرفته است. هرچند به دلیل نبود تاریخ‌گذاری مطلق، اظهار نظر قطعی ممکن نیست، اما بر پایه کاوش‌های پیشین و مطالعات تطبیقی بر یافته‌هایی مانند سفال‌ها و بقایای معماری، می‌توان گاهنگاری نسبی یادشده را برای محوطه مطرح کرد.

فصل جدید کاوش با دو هدف اصلی برنامه‌ریزی شده است: بازنگری در ترانشه لایه‌نگاری ایجادشده در سال‌های۱۳۸۷، ۱۳۸۸ و ۱۳۹۱؛ بدین منظور، ترانشه جدید در نزدیک‌ترین محدوده به ترانشه پیشین انتخاب شد. با توجه به عرض ۲ متر ترانشه قدیمی، در این فصل عرض ۵ متر تعیین شد تا ترانشه پیشین در بخش مرکزی آن قرار گیرد. برداشت نمونه‌های قابل تاریخ‌گذاری همچون ذغال، بقایای گیاهی و جانوری و سایر داده‌های فرهنگی.

کاوش تاکنون تا عمق ۴ متر از نقطه ثابت اندازه‌گیری پیش رفته و ۲۲ کانتکست فرهنگی شناسایی شده است.

در این عمق، کاوش‌ها وارد بقایای مربوط به هزاره اول پیش از میلاد شده‌اند. از ۲ متر ابتدایی، بخش عمده مربوط به آوارهای انباشته‌شده توسط کشاورزان و باغداران اطراف محوطه بوده است. پس از این عمق، نخستین شواهد از نهشته‌های فرهنگی به‌صورت نابرجا و آشفته، شامل بقایای دوره‌های اسلامی متأخر، ساسانی، اشکانی و هخامنشی مشاهده شد. این شواهد شامل کف‌های استقراری، بقایای آجری و تدفین انسانی برهم‌خورده، همراه با بقایای گیاهی و جانوری است؛ داده‌هایی که نمونه‌های مشابه آنها در کاوش‌های سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۱نیز به‌دست آمده بود.

از عمق ۲.۵ ‌متر به پایین، لایه‌ها به‌صورت برجا و دارای شواهد فرهنگی همگن هستند. این لایه‌ها مربوط به هزاره اول پیش از میلاد و احتمالاً متعلق به سده‌های هفتم و هشتم پیش از میلاداند. در این بخش، بقایای سنگ‌چین‌هایی از قلوه‌سنگ‌های رودخانه‌ای مشاهده شده که سطح آنها با لایه‌ای از ماسه نرم پوشانده شده است. در امتداد این ساختارها، آثار سازه‌های حرارتی در بخش‌های مختلف ترانشه و نیز سطحی گسترده از بقایای جانوری و سفال‌های شکسته کشف شده است؛ داده‌هایی که احتمال وجود یک کف‌سازی مرتبط با سازه‌ای مشخص را تقویت می‌کند. کاوش‌ها همچنان در این لایه‌ها ادامه دارد و امید می‌رود در روزهای آینده شواهدی از دوره‌های قدیمی‌تر نیز آشکار شود.

یکی از مهم‌ترین یافته‌های فصل جدید، حجم زیاد بقایای گیاهی است. با توجه به نتایج کاوش‌های گذشته و مقاله منتشرشده از این محوطه، قدیمی‌ترین شواهد مربوط به برنج در ایران—که به دوره هخامنشی تعلق دارد، از همین محوطه به‌دست آمده بود. نکته جالب توجه آن است که مرکز تحقیقات برنج کشور (معاونت مازندران) در شهرستان آمل، درست در مجاورت ضلع شمالی تپه قلعه‌کش و احتمالاً بر بخشی از حریم آن قرار گرفته است. تقارنِ مکانیِ این مرکز با محوطه‌ای که قدیمی‌ترین شواهد کشت یا مصرف برنج در ایران را ارائه می‌دهد،

بسیار قابل تأمل است. لازم به ذکر از مسئولان این مرکز برای همکاری و همراهی در اجرای این پروژه صمیمانه سپاسگزاری می‌شود.

انتهای پیام/